Cotton farming : 2021 हे वर्ष संपूर्ण कापूस क्षेत्रासाठी दुर्मिळ घटनांपैकी एक ठरले आहे.जवळजवळ कापूस क्षेत्रातील सर्व सहभागी घटकांना असाधारण परतावा मिळाला आहे.आता कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांनाही आपला कापूस कधी विकावा आणि आगामी काळात कापसाचे भाव कसे राहतिल यांची माहिती आपण या लेखात पाहणार आहोत.
कापसाला पहिल्यांदाच मिळाला 10000 रुपयांच्या लर भाव
शेतकऱ्यांनी टप्प्य़ाटप्प्याने विक्री करण्याचा सल्ला देण्यात येत होता.असे केल्यानेच बाजारपेठेत मागणीच्या तुलनेत पुरवठा कमी होत असल्याने कापसाच्या दरात वाढ झाली.राज्यातील विविध कृषी उत्पन्न बाजार समितीमध्ये आता कापसाला विक्रमी दर मिळत आहे. यावर्षी कापसाला विक्रमी पहिल्यांदाच 10000 रुपये भाव मिळाला.आता यावर्षी पण कापसाचे भाव थेट 9000 ते 11,000 रुपये पर्यंत प्रति क्विंटलवर गेलेले आहेत.कापूस उत्पादक,जिन्नर्स, स्पिनिंग युनिट्स,वस्त्र निर्माते आणि निर्यातदार यांना 2022 ला आनंदाने निरोप देण्याची परिस्थिती निर्माण झाली आहे कारण त्यांना मागील वर्षी बक्कळ 44% ते 105% पर्यंत नफा झाला होता.
कापूस बाजार भाव वाढण्याचे कारणे
किमतीवर परिणाम करणाऱ्या घटकांमध्ये अवेळी पाऊस,अतिवृष्टी,बोंडअळी,कापणीला उशीर आणि उशीरा आवक यांचा समावेश होतो,तर सूत गिरण्या आणि कापड निर्मात्यांच्या मागणीत जोरदार पुनरुज्जीवन यामुळे वर्षभरात कापसाच्या किमती वाढल्या आहेत.
आंतरराष्ट्रीय कापूस सल्लागार समितीचे असेही म्हणणे आहे की 2020-2021 मध्ये कापसाच्या आंतरराष्ट्रीय संदर्भ किंमतीत नाटकीय वाढ झाल्यानंतर आणि यावर्षी पहिल्यांदाच हंगामात बाजार भावाच्या किमतीत वाढ सुरू राहिल्यानंतर कापसाच्या किमती एका दशकात सर्वाधिक राहिल्या.
सुरवातीच्या काळात कापसाचे भाव अस्थिर
2022-2023 च्या उर्वरित कालावधीत किमती अस्थिर राहण्याची अपेक्षा आहे,परंतु सध्याच्या बिंदूपेक्षा त्या खूप वर जाण्याची शक्यता नाही.भारताचे कापसाचे उत्पादन गेल्या वर्षी 353 लाख गाठींच्या तुलनेत 360 लाख गाठी राहण्याचा अंदाज व्यापाराने व्यक्त केला आहे.निर्यातीवर अनिश्चितता आहे कारण भारतीय कापूस स्पर्धात्मक नसल्यामुळे किमती आंतरराष्ट्रीय बाजारापेक्षा जास्त राहिल्या आहेत आणि या उच्च दरांवर निर्यातीची मागणी नाही.त्यामुळे 48 लाख गाठींचे लक्ष्य निर्यात करू शकत नाही आणि त्यापैकी जवळपास 35 लाख गाठींची निर्यात करू शकतो.
कधी करावी कापूस विक्री ?
त्यामुळे नोव्हेंबर नंतर भाव थोडे खाली येण्याची शक्यता आहे, नंतरच्या काळात आणखी भाव वाढणार आहेत.त्यामुळे शेतकऱ्यांनी मार्च महिन्यासंपण्यापुर्वी कापूस कोणत्याही परिस्थितीत विक्री करावा कारण आंतरराष्ट्रीय बाजारात एकरी उत्पादनात वाढ होऊन 2022 मध्ये किमती कमी होतील.तेव्हा शेतकऱ्यांनी एप्रिल/मे महिण्याची वाट न पाहता यापुर्वी करावी कापूस विक्री.
भारतीय वस्त्रोद्योग चिंतेत !
गेल्या दोन वर्षांनी कापूस हमीभावापेक्षा दुप्पट किंमतीने विकला जातो आहे परिणामी कापसाच्या या वाढत्या दराबाबत भारतीय वस्त्र उद्योगामध्ये कमालीचे चिंतेचे वातावरण पसरले आहे.भारतीय वस्त्रोद्योग लॉबीने कापसाचे दर नियंत्रणात ठेवण्यासाठी केंद्र सरकारवर दबाव टाकण्यास सुरुवात केलेली आहे.वस्त्रोद्योग लॉबीने दर कमी करण्यासाठी निर्यात बंद करावी तसेच आयात शुल्क कमी करावी अश्या मागण्या केल्या आहेत.आता केंद्र सरकार काय निर्णय घेते याकडे कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांचे लक्ष लागले आहे.
Kapus bajar bhav
कापसाचे दर नियंत्रणात राहण्यासाठी वस्त्रोद्योग लॉबीने पर्यायांचा अवलंब सूरू आहे.तमिळनाडू राज्यातील कोईमपुरात येथे मोठ्याप्रमाणात वस्त्रोद्योग आहे.तेथील उद्योगांनी कापसाचे दर नियंत्रणात आणावे या मागणीसाठी आपले उद्योग बंद ठेवण्याचा निर्णय घेतलेला आहे.त्यामुळे या लॉबीकडून वेगळ्या पद्धतीने सरकारवर दबाव टाकण्याचा प्रयत्न केले जात आहे. कापसाच्या वाढत्या दराबाबत या क्षेत्रातील उद्योजकांनी कापूस दरांवर नियंत्रण ठेवण्याची मागणी वस्त्रोद्योग मंत्रालयाकडे केली होती.